Onduidelijkheid over waarom een lening niet wordt uitgekeerd is uiteraard erg vervelend. Vooral werklozen, mensen met een negatieve BKR registratie en zelfstandig ondernemers kunnen vaak bij banken rekenen op afwijzingen. Maar waarom precies? En is dit wel fair?
Reviewwebsites als vergelijkkredietverstrekkers.nl staan er vol van: afgewezen kredietaanvragers die niet begrijpen waarom banken hun persoonlijke situatie niet in acht nemen.
‘Banken willen alleen maar winst maken en gaan hiervoor over de rug van haar klanten’, concludeert een boze kredietaanvrager.
En laten we eerlijk zijn: een deel van deze uitspraak is waar. Banken zijn immers bedrijven, net als de bakker op de hoek. Maar waar de bakker geen brood geeft als je er niet voor betaalt, zo verleent de bank ook geen krediet als de kans bestaat dat deze niet zal worden afbetaald.
De keuze om kredietaanvragen af te wijzen, is echter niet puur in het belang van de bank.
“Het is een combinatie van…,” zegt Geldshop. “Enerzijds heb je het belang van de bank, maar deze is verweven met die van de klant. Als de klant betalingsachterstanden en schulden heeft, betekent dit voor de kredietverstrekker een grotere kans dat de klant het krediet niet terugbetaalt. Met gevolg dat de verstrekker zijn geld niet meer terug ziet en de lening in de boeken moet afschrijven. Maar in the end is het voornamelijk de klant die hier de meeste problemen aan overhoudt.”
Mede daarom is de wettelijk verankerde zorgplicht in het leven geroepen. Deze banken en financiële dienstverleners verplicht goed voor hun klanten te zorgen. Zo mag er nooit meer geld worden uitgeleend dan verantwoord is, maar kunnen aanvragen ook worden geweigerd. Regels hierover zijn vastgelegd in de Wet Financieel Toezicht.
Het is alom bekend dat banken tegenwoordig minder makkelijk kredieten verschaffen dan acht jaar geleden. Mede door de nare nasmaak van de hypotheek- en huizencrisis willen ze meer garantie en zijn normen aangescherpt. Zo verliezen banken geen geld, maar krijgen klanten ook geen schuldeisers op hun dak. Win-win situatie zou je zeggen. Toch kan het voor veel afgewezen kredietaanvragers voelen alsof ze niet serieus worden genomen.
“Dit klinkt hard, maar soms is het noodzakelijk om tegen mensen te zeggen dat ze beter maar niet kunnen lenen,” zegt Geldshop. “Het afwijzen van een kredietaanvraag is meestal in het belang van de klant, niet om mensen dwars te zitten maar om ze te behoeden van problemen. Schulden en betalingsachterstanden zijn echt geen pretje.”
Afwijzingen kunnen persoonsgebonden redenen hebben, maar vaak betreft het vooral mensen met een negatieve BKR registratie, onvoldoende leencapaciteit of ZZP’ers en uitkeringsgerechtigden.
Onvoldoende leencapaciteit kan betekenen dat men meer wil lenen dan de financiële situatie toestaat of dat er al meerdere leningen openstaan. Andere kredieten verminderen namelijk het maandelijkse maximale bedrag dat men overheeft voor de aflossing van de nieuwe lening. Op huur, eten en basisverzekeringen kan namelijk niet (te veel) worden gekort, waardoor er een risico op betalingsachterstanden ontstaat bij onvoorziene omstandigheden. Het hebben van een buffer om op terug te vallen is daarom altijd aan te raden.
Ook wordt er gekeken naar het dienstverband. Bij mensen met een vast contract wordt 100% van het loon meegerekend, maar bij een tijdelijk dienstverband over het algemeen niet. Vaak ligt de berekening op 70% voor het meetellende loon, maar dit verschilt per bank. Oproepkrachten met een 0-urencontract komen niet in aanmerking voor een lening, omdat de inkomstenstroom ineens kan wijzigen. Dit brengt te veel risico mee.
Voor mensen met een werkloosheidsuitkering is er ook geen mogelijkheid om te lenen. Omdat de WW-uitkering een tijdelijk karakter heeft, zakt het inkomen zodra iemand in de bijstand terecht komt. Met een bijstandsuitkering is lenen nooit mogelijk bij banken, eveneens door het hoge risico op het niet kunnen terugbetalen van de lening en rente.
Mensen met een WAO/WIA/Wajong mogen wel lenen, omdat deze uitkering structureel is: als je in de WAO zit, is dat vaak voor een langere periode. Echter, net als bij een tijdelijk dienstverband wordt ook in dit geval niet het hele inkomen meegerekend in de berekening voor de maximale leencapaciteit. Bij pensioengerechtigden met een AOW wordt het inkomen volledig meegenomen, omdat dit een vast en maandelijks bedrag is voor een lange tijd.
In het geval van zelfstandig ondernemers ligt het wat anders. Zeker met de toename van freelancers over de afgelopen jaren en de verwachting dat dit alleen maar gaat groeien, is dit een groep die steeds vaker ter discussie staat. Momenteel is het bij veel banken zo dat er bij ZZP’ers die een consumptief krediet willen aanvullende voorwaarden gelden.
Zo moet men ten minste drie aaneengesloten jaren actief zijn geweest als ZZP’er én in het bezit zijn van een eigen huis. Na drie jaar zijn er namelijk betrouwbare jaarcijfers, die duiden op structurele inkomsten. Het huis dient als zekerheidsstelling voor de bank, niet als onderpand. Bovendien mag het bestedingsdoel van de lening niet zakelijk zijn: het is immers een consumptief krediet. Pas als aan deze voorwaarden zijn voldaan gaat de bank over op het beoordelen van de aanvraag. Zo kijken ze o.a. of de jaarcijfers wel aan de gewenste ratio voldoen.
De meeste aanvragen die worden afgekeurd, komen van mensen met een negatieve BKR-registratie. Dit betekent dat er in de afgelopen vijf jaar betalingsachterstanden zijn geweest. Er zijn in het verleden dus problemen geweest rond afbetalingen. Dit ziet de bank als een risico en dat is niet geheel onterecht. Een BKR codering komt door eigen toedoen, waardoor het wellicht niet eens verstandig is om een nieuwe lening af te sluiten. Lenen met een openstaande BKR-codering is niet mogelijk. Het beste is om de codering te herstellen door het openstaande bedrag te voldoen en de financiering weer op orde te brengen.
Als de reden voor de kredietaanvraag is omdat de ene na de andere schuld zich opstapelt en er zo een neerwaartse spiraal ontstaat, kan het fijn zijn om hier met een budgetcoach over te praten. Lenen is niet altijd het antwoord en afwijzingen zijn er niet voor niets. Om het onderzoek van het NIBUD uit 2010 erbij te pakken: maak van lenen geen last en laat lust geen reden tot oversluiten zijn.
Hoe ik mijn creditcard gebruik: een persoonlijk perspectief Als het om financiële vrijheid gaat, staat de creditcard vaak centraal. Het is een handig instrument voor allerlei transacties, van het kopen van vliegtickets tot online shoppen. Maar hoe gebruik ik eigenlijk mijn creditcard? Laat me je meenemen in mijn ervaringen en gewoontes. De standaardroutine: betalen en […]
De groene golf Verduurzaming. Het is niet alleen goed voor het milieu, maar het kan ook een positieve impact hebben op jouw leven en portemonnee. Laten we eens kijken naar hoe mensen steeds vaker leningen gebruiken om hun huis te verduurzamen. De voordelen van verduurzaming Verduurzaming is niet alleen goed voor de planeet, maar het […]
Tinka stopt met gespreid betalen Stel je voor: je struint door je favoriete webshop, vult je digitale winkelmandje met de nieuwste mode, gadgets en hebbedingetjes, maar op het moment van afrekenen ontdek je dat je niet meer kunt kiezen voor gespreid betalen via Tinka. Een schok voor velen, maar helaas de harde realiteit die vanaf […]